Krasińscy

 

​

                                          Maksymilian Respondek - pseudonim„ Maks”

​

​

Maks urodził się 27.08.1910 r. w Kowlu – obecnie miasto na Ukrainie, w II Rzeczpospolitej jedno z większych miast na kresach wschodnich - siedziba powiatu kowelskiego w województwie wołyńskim.

                                           Dzieciństwo spędził w Kowlu, gdzie uczęszczał do Publicznej Szkoły Powszechnej im. Tadeusza Kościuszki.

                                           Ojciec prowadził zakład fryzjerski, matka zajmowała się domem i wychowaniem dzieci. Rodzice mieli

                                           siedmioro dzieci, z których czwórka zmarła w wieku dziecięcym. Po śmierci ojca zabrał go do siebie stryj

                                           Eugeniusz, u którego zamieszkał w Warszawie przy ul. Ogrodowej 56. Mama wraz z młodszymi braćmi

                                          Jerzym i Ryszardem pozostała w Kowlu. Stryj Eugeniusz i jego żona Maria, mimo że posiadali dwójkę własnych

                                          dzieci zajęli się jego dalszym wychowaniem, wujek pracował w Hotelu Europejskim.

                                           W Warszawie Maks rozpoczął naukę w Gimnazjum Kupieckim im. Roeslerów, mieszczącym się na ul. Chłodnej

                                           33. Po ukończeniu którego odbył praktyki w firmie „Bracia Pakulscy”. Następnie podjął pracę w firmie Stefan i

                                           Piotr Berman inżynierowie – salon samochodowy przedstawicielstwo Forda, mieszczącej się w budynku

                                          Hotelu Europejskiego na Krakowskim Przedmieściu.

Wybuch II wojny światowej w 1939 r. zastał go w Kowlu, dokąd pojechał z Warszawy na urlop odwiedzić matkę i dwóch młodszych braci. Ponieważ rozpoczęły się niemieckie naloty i bombardowanie miasta od razu wstąpił do OPL (obrony przeciwlotniczej i gazowej), pełnił nocne i dzienne dyżury, ostrzegał przed nalotami, szkolił mieszkańców jak korzystać z masek, jak postępować podczas alarmów przeciwlotniczych, włączył się również do kopania rowów przeciwczołgowych. W drugiej połowie września do miasta wkroczyły wojska rosyjskie. Na początku grudniu postanowił wrócić do Warszawy, gdzie dotarł do domu stryja 23.12.1939 r. pokonując trasę Kowel – Warszawa różnymi środkami transportu oraz spore odcinki pieszo.

Okres okupacji do Powstania Warszawskiego przeżył jak większość mieszkańców Warszawy, podejmując się dorywczych prac i walcząc o przetrwanie.

W trakcie jednej z ulicznych łapanek został zatrzymany i wywieziony do Niemiec do „pracy u bauera”, gdzie przez wiele miesięcy pomagał w pracach rolnych i przy hodowli bydła. Po złamaniu nogi (jako niezdolny do pracy) został odesłany do

domu do Warszawy, a po wyzdrowieniu skierowany do pracy w niemieckiej firmie przy wyrębie lasów na północy

Finlandii. Początkowo zajmował się wycinką drzew, pracując w bardzo ciężkich warunkach – latem dokuczały

im całe chmary komarów, zimą olbrzymie mrozy. Na szczęście, znał dobrze język niemiecki (uczył się w

gimnazjum i udoskonalił jego znajomość podczas robót u „bauera”) został więc przydzielony do pomocy w

pracach biurowych. Pod koniec 1942 r. firma, w której pracował w Finlandii musiała pilnie dostarczyć

sprawozdania do Centrali w Berlinie, a ponieważ brakowało im pracowników niemieckich wysłała Maksa wraz

i innym Polakiem (jako kurierów) do Berlina z dokumentami. Po dostarczeniu dokumentów obaj postanowili

uciec i przedostać się do Warszawy, wykorzystując otrzymane z firmy przepustki.

Po powrocie do Warszawy, przez jakiś czas ukrywał się przed Niemcami, a po wyrobieniu fałszywych dokumentów

podjął pracę w fabryce wyrobów bakelitowych „Żywica” mieszczącej się przy ul. Gęstej 16. Firma inżyniera H. Gralewskiego w czasie wojny została przejęta przez Niemców i produkowała m.in. słuchawki do telefonów, części bakelitowe do różnego rodzaju uzbrojenia, w tym podkładki do Visów, które Maks wspólnie z kolegą wynosił z fabryki i przekazywał walczącym w konspiracji. Pracując w fabryce poznał swoją przyszła żonę Wandę, byłą studentkę Uniwersytetu Warszawskiego na wydziale prawa, która obecnie kierowała sekretariatem inż. H. Gralewskiego. Wanda była zaangażowana w pracę konspiracyjną jako żołnierz Armii Krajowej, pseudonim „Perełka”. W fabryce „Żywica” Maks i Wanda pracowali do wybuchu Powstania Warszawskiego.

Maks został przyjęty w szeregi AK w lipcu 1944 r. Podczas Powstania Warszawskiego walczył w 4 Kompanii, dowodzonej przez por. Mariana Malinowskiego „Pobóg”, pluton 1141. VIII zgrupowania Grupy Bojowej „KRYBAR”. Brał udział m.in. w walkach przy ul. Karowej, w atakach na Uniwersytet Warszawski (1 i 23 sierpnia oraz 2 września), pełnił służbę przy barykadzie na ul. Tamka, gdzie znajdowało się dowództwo zgrupowania „KRYBAR”, uczestniczył w walkach przy ul. Topiel i Zajęczej, fabryce cukrów i czekolady „Fuchsa”, która przez jakiś czas była w rękach powstańców. Po upadku Starówki nastąpił większy nacisk Niemców na Powiśle, rozpoczęło się powolne przesuwanie walczących powstańców w stronę Śródmieścia, jak wspominał Maks było coraz więcej walk obronnych niż ataków z ich strony.

Podczas niemieckiego natarcia 5.09.1944 r. Maks został ranny - przestrzelony na wylot prawy bark. Ewakuowano go do Śródmieścia i umieszczono w szpitalu powstańczym przy ul. Mokotowskiej 53/55, gdzie przebywał do kapitulacji. Ewakuacja rannych z Powiśla, była bardzo trudną i niebezpieczną operacją, odbywała się etapami, głównie nocą, przez poszczególne podwórka, tak aby Niemcy niczego nie zauważyli. Największy problem stwarzało przejście przez Nowy Świat i Chmielną, przed domem Braci Jabłkowskich oraz przez Aleje Sikorskiego (Jerozolimskie).

Po kapitulacji Powstania Warszawskiego Maks trafił wraz z innymi rannymi (jako cywil) do obozu przejściowego w Pruszkowie, gdzie wsparcia udzieliły mu siostry Polskiego Czerwonego Krzyża. Siostry stwierdziły tyfus, dzięki czemu uniknął kontaktu z Gestapo wyłapującym powstańców – zawdzięcza im życie. Jednak po ponownej segregacji rannych, dokonanej przez Niemców został skierowany do pociągu stojącego na bocznicy, który po zapełnieniu innymi rannymi ruszył w kierunku Skierniewic. Ponieważ nikt nie znał przeznaczenia transportu lżej ranni podczas kolejnych postojów zaczęli uciekać z wagonów mimo silnego ostrzału Niemców. Maks z ręką na temblaku także wyskoczył i udało mu się zbiec. Po dużych perturbacjach i ukrywaniu się w okolicznych wsiach przed niemieckimi patrolami wrócił po jakimś czasie do Warszawy, dom był spalony a stryj Eugeniusz rozstrzelany na Woli.

Ponieważ wcześniej umówili się z Wandą, która także brała udział walkach powstańczych w szeregach

Grupy Bojowej „KRYBAR”, w 2 Kompanii VIII Zgrupowania „Bicz”, że jeżeli przeżyją spotkają się na wsi u

jej rodziny pod Ciechanowem, Maks opuścił Warszawę i zaczął przedzierać się w tamte okolice.

Do zakończenia wojny razem z Wandą zamieszkali na wsi u jej ciotki.

Ślub wzięli 20.07.1946 r. w Ciechanowie, gdzie Maks rozpoczął pracę w Polskim Czerwonym Krzyżu.

Syn, który urodził mu się 29.09.1948 r., otrzymał imię Radosław dla upamiętnienia Powstania Warszawskiego

                                                   i najbardziej znanego i walecznego zgrupowania AK „Radosław”, w skład którego wchodziły m.in. harcerskie

                                                   bataliony „Zośka” i „Parasol”.

                                                   Po powrocie do Warszawy w 1949 r. podjął pracę w Okręgu Warszawskim PCK, 1.01.1950 r. został

                                                   przeniesiony do Biura Zarządu Głównego PCK.

                                                   W Zarządzie Głównym PCK pracował aż do emerytury. Jako

                                                   Szef Wydziału Pomocy Doraźnej organizował na terenie całego kraju stacje pogotowia ratunkowego,

                                                   przejęte później przez Ministerstwo Zdrowia. Następnie jako Kierownik Wydziału Pomocy Ofiarom Klęsk

                                                   Żywiołowych i Innych Zdarzeń organizował pomoc dla poszkodowanych w kraju i za granicą; m.in. w latach

                                                   1956-1957 zajmował się organizowaniem pomocy dla Węgier, koordynował i organizował pomoc dla ofiar

                                                   powodzi i trzęsienia ziemi w Chorwacji i Macedonii. Z ramienia PCK uczestniczył w wielu spotkaniach i

                                                   działaniach organizowanych przez Międzynarodowy Czerwony Krzyż – był m.in. w Mongolii, Szwecji,

                                                   Norwegii, Francji, Syrii, Egipcie oraz wszystkich krajach dawnego bloku wschodniego.

Po przejściu na emeryturę przez wiele lat organizował loterie dla PCK i Polskiego Komitetu Olimpijskiego.

Umarł 20.06.2013 r. w wieku 103 lat.

Jako długoletni działacz i pracownik Zarządu Głównego PCK, a także Członek Honorowy PCK, za swoje zasługi

został odznaczony: Krzyżem Kawalerskim, Krzyżem Oficerski oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia

Polski.

Za udział w Powstaniu Warszawskim Maks (przydział strzelec) otrzymał w 1948 r. „Medal Wojska”, ustanowiony

przez Prezydenta RP na Uchodźctwie w Londynie, który sobie szczególnie cenił, Krzyż Armii Krajowej nadany

również w Londynie oraz został odznaczony Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Krzyżem Partyzanckim i

Odznaką Weterana Walk o Niepodległość.

W 2003 r. Minister Obrony Narodowej mianował ppor. Maksymiliana Respondka, niebędącego w czynnej służbie

wojskowej, na stopień porucznika.

​